«Кәсіптік мамандықтар сыр шертеді» сыныптан тыс сабақ. Сынып жетекшісі: Кусаинова Г.Т.

Мектеп:

Талапкер ауылының жапы орта білім беретін мектебі

Күні: 14.02.2022

 Мұғалімнің аты-жөні: Кусаинова Г.Т.

Сынып: 9 «В»

Қатысқандар саны:  

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Кәсіптік мамандықтар сыр шертеді»

Сабақтың мақсаты

Оқушыларға болашақ мамандық және оқу бағдарын таңдауда көмектесу, мамандық әлемі және оның ерекшеліктері туралы дүниетанымын кеңейту;

Құндылықтарға баулу

алдағы уақытта мамандық таңдауда дұрыс жолда болуына себепкер болу, таңдаған мамандығының өз бейімділігі мен қабілетіне сәйкес келуін нақтылау.

Пән аралық байланыстар

тарих, информатика

Алдыңғы білім

мамандық туралы суреттер, карточка, слайдтар

Жоспарланған сабақ кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс –әрекеттер

Ресурстар

Сабақтың басы

1. мин.

Сабақтық ортасы

        20 минут

• Ұйымдастыру кезеңі:
• Мұғалім оқушыларды оқу іс-әрекетіне және жаңа білімді меңгеруге дайындайды;
• Оқу үрдісінде мотивация беруге жағдай қалыптастырады.

Кіріспе сөз.

Әзір ас жоқ дүниеде.

Сабақ өзі оқылмайды,

Көйлек өзі тоқылмайды,

Тұқым өзі себілмейді,

Үйлер өзі салынбайды,

Кендер өзі табылмайды,

Кітап өзі жазылмайды.

… Барлық істің батыры – біз,

Екі қол мен ақылымыз.

Баяндама

     Бүгінгі күнде жақын уақытта өзекті мамандықтардың атауларын білу өте маңызды. Сондықтан да халықаралық дамуға еңбек нарығындағы жaғдай екпіндей ауысады. Сондықтан да қазіргі заманғы экономикалық нарықтың ерекшеліктерін ескеру қажет.

     Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына сай, Қазақстандағы білім беру реформаларының ортақ мақсаты білім беру жүйесін жаңа әлеуметтік-экономикалық ортаға бейімдеу болып табылады. Тез өзгеретін әлемде бейімделе алатын техникалық озық, өнімді жұмыс күшін құру үшін адам капиталына инвестициялар өте қажет. Білімге, дағдыға және тұрғындардың қабілеттеріне инвестициялайтындар болашақтың табысты экономикасы болады. Білімді жай ғана әлеуметтік қажеттіліктерге шығын деп емес, экономикалық инвестициялар деп түсіну қажет. 

         Жоғарыда айтылғандардан қазір ғана емес, болашақта да қажет етілетін мамандықтарды ескеріп, талдау қажеттігі туралы қорытынды шығаруға болады.

Инженерлік мамандықтар

Мамандардың болжамы бойынша озық ұстанымдарға өндірістік шығарылыммен байланысты инженерлік мамандықтар жатады. Бүгінгі күнде ең қажет етілгендер құрылысшылар, технологиялық машиналар мен техникаларды, сонымен қатар машина жасаушылар болып табылады. Олардан кейін металлургтар, энергетиктер, мұнай және газ саласының, есептеу техникасының, радиотехника, электроника және телекоммуникация жұмысшылары тұрады, сонымен қатар жеңіл өнеркәсіп өнімдерінің технологиясы мен құрастыру. Және содан кейін тау-кен ісі, автоматтандыру және басқару, прибор жасау және жылу энергетикасы саласының мамандары тұрады.

  Қазіргі сәтте өнеркәсіпте кәсіби инженерлердің, орта топтың техникалық мамандары мен жетекшілерінің қатты жетіспеушілігі туындайды. Әсіресе техникалық және экономикалық немесе заңдық білімнің үйлесімдігі, ағылшын немесе кез келген еуропалық тілдік білу бағаланатын болады. Барлық өнеркәсіп салаласында инженер-маркетологтардың және менеджерлердің қажеттілігі артуда.

АТ және компьютерлік аппараттық қамтамасыз етуді жасаушылар

Бағдарлама жасаушы - бағдарламалық жасақтаманы құратын және мінететін және оның жұмысқа қабілеттілігін қолдаушы маман. Қазіргі әлемде фирманың имиджі біршама үлкен мәнге ие және сайт - ұйымның деңгейі мен сенімділігінің көрсеткіші болып табылады. Тиісінше, веб-әрлеуші - ең жоғары ақылы «компьтерлік» мамандықтардың бірі.

Нанотехнологиялар

Бұдан кейінгі жақын болашақтың біршама талап етілетін мамандықтары нанотехнологиялармен байланысты.

Нанотехнология - бұл молекулалармен және атомдармен жұмысқа негізделген технология, бұл біршама заттардың жасырын және бағалы қасиеттерін пайдаланатын технология. Нанотехнология - бұл үлкен сала, оны үш бөлікке бөлуше болады: микросұлбаларды жасау, наноөлшемдегі роботтарды жасау, сонымен қатар атомдық деңгейдегі инженерия.

Нанотехнология барлық ғылым салаларымен байланыста болады.

Биотехнология - биологиялық жүйелер мен олардың элементтерін пайдаланатын технологиялар.

      Қазіргі уақытта биотехнология ауыл шаруашылығында кеңінен қолданылады, онда гендік инженерия мен микробиология әдістерінің көмегімен гендік модификацияланған өнімдер алады. Биотехнология молекулярлық медицинада, биофармацевтикалық өндірістерде және басқа салаларда қолданылады.

Элеткроника мен биотехнологияның түйіскен жеріндегі мамандықтар маманнан электроникада да, биоинженерияда да терең білімді талап етеді.

Сервиспен байланысты мамандықтар

Тұрғындардың табысы артуда, орта санаттың саны да өсуде. Бұл үрдістің көрсетішінің бірі - күн өткен сайын сапалы сервиске қажеттілік.

Логистика

Логистика саласы кәсіпорынның қызмет етуінде бірінші кезекті маңыздылыққа ие. Логист мамандығы қатаң шеңберде жұмыстан шаршаған, шаблондар мен берілген шектеулерді жақсы көрмейтіндер үшін оңтайлы. Жемісті мансапты жасау үшін, логистке аналитикалық ақыл мен жүйелі ойлау, интуиция, қиын жағдайлардан тез шыға білу, адамдармен қарым-қатынас жасау дағдысы, тіл тапқыштық қажет. Тәжірибелік тәжірибесіз , сонымен қатар математиканы, техниканы, қолданыстағы заңнаманы терең білмей және әрине бизнес процесстерін түсінбей мүмкін емес. Табиғатынан ойыншы, тауарлар мен жүктерді шахмат тақтасындағы фигуралар сияқты жылжыта алатын дарынға ие адам ғана жақсы логист бола алатына көптеген кәсіпкерлер көз жеткізген.

Экология

«Экология» термині бұрын 1866 жылы пайда болған. Және бұдан әрі де қоршаған ортаны сақтау мәселелері үлкен орынға ие болады. Атмосфераға зиянды қалдықтардың өсуі болашақ жаһандық әлемде бірінші орындардың бірінде экология мәселесін қояды. Бір жағынан, кәсіби экологтарға сұраныс арта бастайды, ал екінші жағынан - табиғат қорғаушылардың талаптарының спектрі кеңиді.

Медициналық мамандықтар

Медицина бүгінде енді ғана құрылып, зерттеліп келе жатқан, ал 10 жылдан кейін тәжірибеге еніп, медицинада үйреншікті іс болатын, электроника, битоехнология саласының жетістіктерін жемісті пайдаланады.

Химия

Химия саласының мамандары энергетика саласында ерекше қажет болады. Энергияның баламалы көздері аса қажет болады. Химия - инновация мен болашақтың ғылымы.

Тағамдық өнеркәсіп

Агроном және фермер мамандықтарын сарапшылардың басым бөлігі жойылып бара жатқан мамандықтар қатарына жатқызады: Әлемнің дамыған елдерінде кішігірім фермерлік шаруашылықтар 15 жылдан артық уақыт тұрақты түрде кедейшілік шегінде тепе-теңдік ұстап келеді, негізінен мемлекеттік дотация есебінен күн көреді. Болашақ тағамы болжамдардың көпшілігі бойынша – бұл табиғи емес, «нағыз» тағам, ал қоспалардың артып келе жатқан үлесі бар тағам немесе біз үшін қалыпты емес көздерден алынған қоспалары бар тағам. Инженерия және биологиядағы білімдерге ие тағам өнеркәсібі мамандары көптеген елдердің тұрғындары үшін негізгі өндірушілер болады.

Қала құрылысы

Жер ауылдар емес, қалалар планетасы болып барады. БҰҰ ақпараты бойынша, 2009 жылы қалалықтар саны ауыл тұрғындарынан асып түсті. 2025 жылы қала халқының үлесі 77% дейін артады. PricewaterhouseCooper’s деректері бойынша, 2005 жылы дүниежүзінің 100 ірі қаласы дүниежүзілік ЖІӨ 25% өндірді, 2008 жылы 30%. 2025 жылға қарай ең үлкен мегаполистердің 30 27% артады. Жаңа, тез өсіп келе жатқан мегаполистерді жоспарлау, құру және қызмет көрсетуді қолайлы қалалық ортаны құра алатын мамандар класы жасайтын болады. Мемлекет және  құрылыс компаниялары аумақтарды кешенді дамыту бойынша мамандарға үлкен сұранысты қалыптастыратын болады (көлік, әлеуметтік орта, инвестицияларды тарту және т.б.), әсіресе қалалық жерлерде.

      Неліктен мамандық таңдауға жауапкершілікпен қарау керек? Мамандық таңдауда қалай қателеспеуге болады?
Біріншіден, таңдаған мамандық адамға ұнауы қажет. Екіншіден, адам сол мамандыққа технологиялық жағынан сәйкес келуі және жұмысты алып жүре алатын қабілеті болуы керек. Сонымен бірге таңдаған мамандығы еңбек рыногында сұранысқа ие болуы қажет.
      Психолог Е.Климов кәсіби ортаны 5 типке бөледі:
Мамандық типтері: Адам – көркем образ. Адам- табиғат. Адам –адам. Адам – техника. Адам –белгі –жүйе.

    Адам – техника: бұл типке техникалық құрылғылармен жұмыс жасайтын ұшқыштар, матростар, электромонтерлер, слесарь жатады.

    Адам – адам: мұнда мамандық иесі үшін еңбек нышаны болып басқа адам табылады, ал қызмет сипаттамасы – басқа адамдарға әсерет у, адамдар мен жұмыс істеу. Мұндай мамандықтарға мұғалім, дәрігер, журналист, сатушы, заңгер, банкирлер жатады.

    Адам – белгі- жүйесі: бұл типті таңдаған адамдар абстрактілі ұғымдармен жұмыс жасауды білуі керек және ой — өрісі өте кең болу керек. Бұл бухгалтерлер, ЭЕМ операторлары, зертханалар мен ғылыми орталық жұмысшылары.

    Адам – табиғат: бұл тип мамандары өлі және тірі табиғат процестері мен құбылыстарымен жұмыс істейді. Олар мал дәрігері, агроном, гидролог, механизатор, тракторист, эколог.

    Адам – көркем образ: бұл типке өнер мен көркем өнерге бейім, таланты адамдар жатады. Олар архитекторлар, дизайнерлер, суретшілер, әнші, актерлер.

Таңдаған мамандығың туралы білесің бе?
Нұсқау: Берілген сұрақтарға анықтама жасап, толық жауап беру  қажет.

1. Таңдаған мамандығыңның мазмұны туралы білесің бе? /анықтама жаса/
2. Болашақ мамандығыңа қоятын талаптарды, еңбек ақысы туралы білесің бе?
3. Таңдаған мамандығыңды қай оқу орны дайындайды?
4. Таңдаған мамандығыңа жеке қасиеттерің, қабілетің сай келе ме?
5. Таңдап отырған мамандығыңа білімің сай келе ме?
6. Таңдаған мамандығыңды игеруге мектептегі пәндердің қайсысы қажет екендігін білесің бе?

Бұл қандай мамандық.  
Бұл тапсырмада оқушылар төмендегі берілген сипаттамаға сәйкес өздері таңдаған мамандыққа анықтама беруі тиіс.
1. Жұмыс құралы: техника, транспорт;
2. Еңбектің мақсаты: қызмет көрсету;
3. Еңбектің орындалуы: отырып:
4. Еңбектегі қарым-қатынас ортасы: адамдармен;
5. Еңбектегі жауапкершілік; өмір және денсаулық;
6. Жұмыстың ерекшелігі: күнделікті табыс;
7. Жұмыстың ауыртпалығы: жүйке қызметінің бұзылуы, әр түрлі аурулардың жұғуы, заң бұзушылық, төменгі сатыдағы мамандық.
8. Жұмыс уақыты: нақты уақыты көрсетілмеген, ешкімге тәуелді емес;
9. Сол жұмысқа қажетті білімнің деңгейі: орта білім, арнаулы орта білім, жоғары білім.

Таңдаған мамандықтарды  типтер бойынша ажыраты.

Сенің  таңдаған мамандығың қай типке жатады?

Осы типке жататын мамандықтың жақсы және ауыр жақтарын белгілеу.

Оқушылар сол типке сай топқа бөлінеді.

Мамандық типтері: Адам – көркем образ. Адам- табиғат. Адам –адам. Адам – техника. Адам –белгі –жүйе.

Сабақ презентациясы

«Ми шабуылы».

Сабақ презентациясы

5 сыныпқа арналған «көркем еңбек» оқулығы.

Слайдтар, суреттер

Сабақтың соңы

5 мин

Ж. Аймауытов айтқандай
«Мамандықтың жаманы жоқ, бірақ, мұның кез келгеніне икемділік қажет, бұл жай күнелту, тамақ асыраудың ғана жолы емес, үлкен өнерді, зор шеберлікті қажет ететін нәрсе» десек, Абай атамыз айтқандай «болмасаң да ұқсап бақ, бір ғалымды сүйсеңіз. Ондай болмақ қайда деп, айтпа ғылым сүйсеңіз» дегендей алға ұмтылып арманымызға жетіп, мамандық иесі болайық.
Егеменді еліміздің ертеңі — маман иелері болуларыңызға тілектестігімді білдіремін!

Рефлексия

Көңіл-күй және эмоциональды жағдайдың рефлексиясы:

Парталас көршіңізге арналған үш сөйлемнің біреуін таңдаңыз:

-Жарайсың,

-Бүгінгі сабақтағы жұмысың мені қанағаттандырады,

-Өзіңді бүгінгі сабақта жақсы көрсетуіңе болар еді

Рефлексия

Саралау - Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың үйренгенін, материалды меңгергенін тексеруді қалай жоспарлайыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникаларын қадағалау

1. Диалог құра отырып оқыту
2. Топтардағы жұмыс
3. Жаңа ақпарат көздерімен жұмыс жасау бойынша саралау жаңа материалды игеру кезеңінде жұргізіледі.
4.Әр түрлі деңгейдегі тапсырмаларды оқушыларға ұсынылатын сабақты бекіту кезеңінде саралау жүргізіледі.

Топтарда әр оқушыға роль беру, топ іщінде әр оқушының белсенділік танытуын, өзара көмек және өзара қолдау жасауға дайындығын болжайды

Бағалау формасы «Ду қол шапалақ»,

«Лайк» ().

Өзін-өзі бағалау, өзара бағалау, ұжымдық бағалау

Денсаулық сақтаушы технологиялар. Физминуттар қолдану. Белсенді іс-әркет түрлері.