ҚР-ның әлемдік экономикалық дамудағы орны (дөңгелек үстел)

Сабақ тақырыбы: ҚР-ның әлемдік экономикалық дамудағы орны

Сабақ мақсаты: Қазақстанның дүние жүзі картасындағы геосаяси орнын, халықаралық экономикалық байланыстардың негізгі түрлері туралы түсініктерін қалыптастыру

Оқушылардың өз еліне деген сүйіспеншілік сезімін оята отырып, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: онлайн сабақ

Көрнекілігі: ZOOM платформасы арқылы презентация, слайд, видео.

Әдісі: топпен жұмыс

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру

Оқушыларды Менің елім Қазақстан (Б. Тілеухан), Атамекен (Е. Хасанғалиев), Менің Қазақстаным (Ж. Нәжмеденов, Ш. Қалдаяқов) әндері арқылы 3 топқа бөліп отырғызу

Қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасы әлемдік экономикалық қоғамдастыққа кіру жағдайында, оның сыртқы экономикалық байланыстары дамып, жаңа сапалық өзгерістерге көшіп келеді. Сол себептен де әлемдік экономикалық қатынастар мәселелері зор маңызға ие болып, әлемдік қатынастардың даму жағдайы мен қызметін үйренудің қажеттілігі артады.

Соңғы 50 жылдықтағы әлемдік шаруашылылықтың үдерісі әлемдік экономикалық қатынастардың серпінді дамуымен тығыз байланысты. Әлемдік шаруашылыққа әсер етіп оны түбегейлі өзгертетін басты үдерістер, әлемдік шаруашылық пен капиталдың, қоғам мен адамдардың тіршіліктерінің негізгі түрлерінің интернационалдануы және ғаламдануы. Әлемдік дамудың түбегейлі заңдылығы дүниежүзілік экономиканың өздігінен дамушы жүйе ретінде біртұтастығында және оның өзара байланысының тұрақты артуында.

Сонымен қатар бұл жүйенің кейбір бөліктері көлемдік және құрылымдық сипаты бойынша әлемдік шаруашылықтың қатынастарға әр түрлі енгені. Қандай да болмасын елдің, оның жеке аймағының әлемдік маңызы оның экономикалық әлуетімен, әлемдік тауар өндіру, технология, қаржы жүйесіндегі орнымен, жалпы экономикалық серпінділігімен анықталады.

Әлемдік экономикалық қатынастар – жалпы  экономикалық жүйенің  басты компоненті. Әлемдік экономикалық қатынастардың  біріншіден, әлемдік экономикалық қатынастардың өзі, яғни әр түрлі елдердің шаруашылық жүргізуші субъектілері арасындағы экономикалық байланыстар, екіншіден, бұл байланыстарды іске асыратын тетіктер жатады.

Әлемдік экономикалық қатынастар жүйесіне жеке елдер, интегра-циялық бірлестіктер, сонымен қатар жеке кәсіпорындар арасындағы материалдық игіліктер мен қызметтерді өндіру, бөлу, айырбас жасау және тұтыну бойынша өтелетін қатынастар тетігі кіреді.

Қазіргі, әлемдік экономикалық қатынастардың дамуының алғы шарты –  әлемдегі  жұмыс күшінің табиғи ресурстардың, техникалық құралдардың негізгі және айналым капиталының ғылыми – техникалық  әлуеттің орналасуындағы географиялық және тарихи қалыптасқан теңсіздік болып саналады. Әлемдік сыртқы экономикалық қызмет барлық елдерде бірнеше функциялар атқарады: ұлттық және әлемдік экономикалық дамудың деңгейін теңестіруге әсер етеді; ұлттық және әлемдік өндіріс шығындарын салыстыруға мүмкіндік береді; әлемдік еңбек бөлінісінің артықшылықтарын іске асырады, және соның  негізінде, ұлттық экономиканың тиімділігінің артуына әсер етеді.

Бұл функциялар Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық қызметіне де тән. Сонымен бірге олардың Қазақстанда өзіндік ерекшеліктері бар. Олар, бір жағынан ұлттық экономиканың осы заманғы даму кезеңімен, оның реформалануымен, нарықтық қатынастардың дамуымен, екінші жағынан Қазақстанның әлемдік экономикаға интеграциялану үдерісінің тереңдеуіменде  анықталады. Оған тек қана шикізаттарды экспорттау және дайын өндірістік тауарларды импорттау негізінде сыртқы сауда айналымын кеңейту ғана емес, сонымен қатар әлемдік өндірістік, ғылыми-техникалық, инвестициялық ынтымақтастықка кіруі, әр түрлі меншіктегі кәсіпорындардың сыртқы экономикалык қызметке кең түрде қатысуы тән.

Жоғарыда айтылғандардың негізінде, курстық жұмыстың тақырыбының мазмұнын ашуда төмендегідей міндеттер мен мақсаттар алға қойылып отыр:

— Қазақстанның Қазан төңкерiсiне дейiнгi кезеңдегі экономикасын қарастыру;

— Қазақстанның  Кеңес дәуіріндегі 1918-1940 жылдардағы экономикасына тоқталу;

— Тәуелсiздiк алғаннан кейiнгі (1991) Қазақстанның экономикасын қарастыру;

— Қазақстанның халықаралық  экономикалық ұйымдарға кіруіне тоқталу;

— Қазақстан Республикасы мен ТМД елдері арасындағы экономикалық

кеңістіктің дамуын қарастыру;

-Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастарға енуіндегі мәселелерге тоқталу;

-Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастардағы орнын жетілдірудегі мемлекеттің саясатын қарастыру.

І топ: Экономикалық-әлеуметттік аумақтар кешені

ІІ топ: Қазақстан экономикасының қалыптасу кезеңдері

ІІ топ: Экономикалық әлеует

Зымыран сұрақтар:

1.ЭӘАК- бұл… үштігі

2.Уақыты бойынша алғашқы экономика…

3.Жоспарлы шаруашылықтағы меншіктің басты түрі…

4.Экономикадағыартық шектеулер… шеттетеді.

5.Экономикалық әлеуетті құрайтындар саны…

Жаңа сабақ

Жоспары:

1.Қазақстан және әлем: біздің географиялық мекен-жайымыз

2.Аумағы: көлемі мен ұйымдастырылуы

3.Экономикалық-географиялық жағдайы: «плюстері мен минустары»

Елдің аумағы-2724,9 мың км2 аумағы бойынша әлемде – 9 орын шекара ұзындығы -15,3 мың км блыс саны-14

ЕуроОдақ (1957 ж) 27 ел, ТМД (1991 ж) 11 ел

Ел аумағының ең басты сипаты-оның географиялық жағдай болып табылады

ЭГЖ-ға баға беру дегеніміз, оның жағдайын: 1) әлемдік экономиканың басты орталықтарына, әлемдік нарыққа; 2) көрші елдерге; 3) халықаралық көлік жолдарына қатысты анықтау.

ЭГЖ-тиімді немесе тиімсіз, қолайлы немесе қлайсыз болуы мүмкін

Нарықтық-географиялық жағдайда АҚШ, ЕО, Жапония сияқты әлемдік экономиканың басты орталықтарының маңызы зор.

Жаңа сабақты бекіту

І.Топтастыру стратегиясы:

Сәйкестендір, анықта

1 топ.Цифрлармен белгіленген облыс орталықтарын ата

2 топ.Әріптермен белгіленген қай облыстар

3 топ. Әріптермен белгіленген жерлерде қандай пайдалы қазбалар өндіріледі?

Венн диаграммасы. Салыстыру

Қазақстан-Ресей; Қазақстан-Қытай; Қазақстан-Өзбекстан

Ойлан жұптас пікірлес

1.Қазақстанның географиялық мекен-жайы-… Азия

А) Орта ә) Оңтүстік б) Орталық в) Шығыс Г) Алдыңғы

2.Орталық Азия едері:

А) барлық аталғандар ә) Тәжікстан б) Қырғызстан в) Түрікменстан г) Өзбекстан

3.Қазақстанмен шектеспейді:

А) Қытай ә) Монғолия б) Ресей в) Өзбекстан г) Қырғызстан

4. Қазақстанның мемлекеттік шекарасының жалпы ұзындығы (мың км)

А) 60 ә) 13,3 б) 2 в) 15 г) 10,5

5. Қазақстанның ауданы бойынша дүние жүзінде алатын орны:

А)11-ші ә) 5-ші б) 7-ші в) 9-шы г) 13-ші

6. Қазақстан мемлекетінің ауданы (мың км2)

А) 7692 ә) 428 б)3287 в)17075 г) 2724,9

7. Қазақстандағы облыс саны

А)14 ә)6 б)19 в) 17 г) 22

8. ҚР әкімшілік-аумақтық құрылымының үш басты буыны

А) дұрыс жауап жоқ ә) өңірі б) барлық аталғандар в) аудан г) облыс

9. Қазақстанның ЭГЖ қолайсыз жағы… жағдайы

А) теңіздік ә) құрлықішілік б) транзиттік в) көршілік г) барлық аталғандар

10. Қазақстан қоғамының алдында тұрған міндет:

А) ырықтандыру ә) жекешелендіру б) индустрияландыру в) ғаламдастыру г) жаңашылдандыру